De afgelopen jaren is het passief beleggen, met indexfondsen en ETF’s, enorm aan populariteit gegroeid. Dit is niet zo gek, tegen lage kosten profiteren beleggers van een – in theorie – goed gespreid portfolio. Met de groei van dit segment zijn echter nieuwe risico’s ontstaan. 

Bij het passief beleggen selecteert de belegger geen specifieke aandelen op basis van de vooruitzichten. In plaats daarvan koopt de belegger ‘een mandje’ die door vooraf gestelde regels gevuld wordt met aandelen: een ETF. 

Zo’n ETF kan heel breed zijn, bijvoorbeeld met alle aandelen van grote bedrijven ter wereld. Maar ook specifiek, bijvoorbeeld van aandelen uit een bepaalde sector. Veel ETF’s volgen een index, bijvoorbeeld de AEX, BEL20 of S&P 500. Dan is de samenstelling van het indexfonds exact hetzelfde als de index. 

Indexfondsen van de S&P 500 zijn zeer populair en worden door veel beleggers aangehouden, vaak in een pensioenaccount. Met de opkomst van deze vorm van beleggen zien we echter een risico ontstaan.

Waardebepaling

De meeste ETF’s en indexen zijn gewogen op basis van marktkapitalisatie. Dat betekent dat het bedrijf met de hoogste beurswaarde de zwaarste weging krijgt. 

Hierdoor wordt er niet meer gezocht naar de onderliggende waarde van het bedrijf. Het gevolg hiervan is dat de indexen enorm ‘top heavy’ zijn geworden. De beurswaarde van de grote bedrijven wordt alsmaar hoger, omdat er meer en meer geld de fondsen instroomt. 

Vanwege de hoge weging van de grote bedrijven, gaat het meeste geld dus juist naar die aandelen die al een hoge beurswaarde hebben. 

Dit effect heeft zichzelf de laatste jaren versterkt, omdat het succesvol was. Neem bijvoorbeeld de S&P 500. De top 10 bedrijven bepaalt nu 30% van deze index. Waarbij Apple (NYSE: AAPL) het grootste deel voor haar rekening neemt met een weging van ruim 6,8%. 

Wanneer beleggers investeren in een indexfonds van de S&P 500 kopen ze dus voor 30% deze 10 bedrijven. Daarmee drijven ze de koers op van deze top 10. Wat leidt tot goede beleggingsresultaten. Dit trekt op haar beurt weer meer beleggers aan in de S&P 500 index. Wat de koers opdrijft. Enzovoort, enzovoort. 

Concentratie op recordhoogte. Onderzoek J.P. Morgan Asset Management

Dit alles gaat gepaard zonder dat beleggers nagaan of de huidige koers van deze aandelen wel in verhouding staat de prestaties van het bedrijf. 

Paniek?

Mede door de populariteit van passief beleggen raken de indexen steeds verder geconcentreerd. En hiermee steeds minder verbonden met de werkelijkheid. 

De concentratie van de S&P 500 bevindt zich nu op het hoogste niveau uit de recente geschiedenis. Tot voor kort was het lag de piek qua concentratie in het jaar 2000. We weten allemaal wat het gevolg daarvan was…

Dit zegt echter niets over de kracht van de onderliggende bedrijven. Om bij het voorbeeld van de S&P 500 te blijven: in de top 10 vinden we voornamelijk sterke en winstgevende bedrijven. Maar dat zegt niet dat de aandelen van deze bedrijven maar tegen elke prijs gekocht moeten worden, zoals de indexbeleggers doen.

Hoe geconcentreerder de indexen raken, hoe groter de kans op een correctie in de aandelen met de zwaarste weging. 

Daarom is het nu belangrijker dan ooit om goed te selecteren welke bedrijven goede vooruitzichten hebben én waarvan de aandelen ondergewaardeerd zijn.

Auteur is long AAPL